Διάλογος για τον κοινωνικό ακτιβισμό και την κοινωνική οικονομία

Αναδημοσίευση από socialactivism.gr

Ο Βασίλης Τακτικός, Διευθυντής της «Social Activism Αθηνών»,
συζητά με την Αναστασία Πρίφτη, Κοινωνική Ανθρωπολόγο,
και τη Νατάσα Στάμου, Δημοσιογράφο.
Συμμετέχει η Γεωργία Κεραμάρη, Δημοσιογράφος

 «Διάλογος… για το πραγματιστικό φαινόμενο της κοινωνικής οικονομίας»
 

Όταν ζευγαρώνονται οι σκέψεις, πολλαπλασιάζονται οι ιδέες, καλλιεργείται το όραμα. Στη «Social Activism Αθηνών» ο Διάλογος υπήρξε πάντοτε κύριο εργαλείο, μέσο και τρόπος ανάδειξης επιμέρους ζητημάτων, από διαφορετικές αφετηρίες, με κοινό τελικά σκοπό. Η κοινωνικοποίηση της γνώσης υπήρξε βασικός άξονας για τα κείμενα που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα κατά τη διάρκεια της τετράμηνης παρουσίας της στα βαθιά νερά του διαδικτύου. Σε ένα νέο Διάλογο, ο Διευθυντής της και τρεις συντάκτριες ψηλαφίζουν την εμπειρία τους από τη συμμετοχή τους στη συντακτική ομάδα της «Social Activism Αθηνών» (που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο Προγράμματος Κοινωφελούς Εργασίας) και επικεντρώνονται για μια ακόμα φορά στις αρχές και τις αξίες του κοινωνικού ακτιβισμού, της κοινωνικής οικονομίας και της συμμετοχικής δημοκρατίας.

Β.Τ. Στο διάστημα που εργαστήκατε ως συντάκτριες στη «Social Activism Αθηνών» εντρυφήσατε κυρίως στις θεωρητικές προσεγγίσεις του κοινωνικού ακτιβισμού, της συμμετοχικής δημοκρατίας και της κοινωνικής οικονομίας. Πόσο γνωστά και οικεία θα λέγατε ότι ήταν αυτά τα θέματα για σας και τί ανακαλύψατε στην πορεία αυτής της διαδικασίας δουλεύοντας με αυτές τις θεματικές;

Ν.Σ. Η διάθεση για προσφορά στο συνάνθρωπο με οποιαδήποτε μορφή και βέβαια η συνείδηση ότι το περιβάλλον που τόσο αγαπάμε να καταστρέφουμε πρέπει να προστατεύεται με δεκάδες τρόπους και μέσα υπήρξαν πάντοτε αξίες με τις οποίες πορεύτηκα και ταυτόχρονα επιχειρούσα να αναδείξω από όποια επαγγελματική θέση κι αν βρέθηκα. Ως δημοσιογράφος, ωστόσο, θα έλεγα ότι είχα ασχοληθεί αποσπασματικά και σε περιορισμένο βαθμό με τα θέματα της κοινωνικής οικονομίας, ή για την ακρίβεια με τις δράσεις δηλαδή της κοινωνικής οικονομίας. Άρθρα συναδέλφων (π.χ. «Φιλανθρωπία ή Κοινωνικός Ακτιβισμός» της Αθανασίας Φουσέκη) και αργότερα ορισμένα δικά μου στάθηκαν αφορμή για να προσεγγίσω τις δράσεις αυτές στο πλαίσιο μιας συνολικής θέασης της κοινωνικής και πολιτικής ζωής.

Α.Π. Εγώ προτού ασχοληθώ με τη θεματική της συμμετοχικής δημοκρατίας είχα μία γενική και θεωρητική μάλλον προσέγγιση του όλου ζητήματος. Η συστηματική ενασχόλησή μου όμως με τη συγκεκριμένη θεματική με βοήθησε να την εντάξω σε ένα ευρύτερο πλαίσιο φιλοσοφίας και δράσης που αντικατοπτρίζει τη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα. Επομένως, σήμερα δεν θα μπορούσα να δω τη συμμετοχική δημοκρατία ξεκομμένη από τις δράσεις κοινωνικού ακτιβισμού, από τη συγκέντρωση κοινωνικού κεφαλαίου και από καθημερινές πρακτικές όπως π.χ. τη δημοσιογραφία πολιτών. Κείμενα που έχουν δημοσιευθεί στη Social Activism Αθηνών όπως π.χ. «Ο πολίτης-φιλόσοφος», παρουσιάζουν πρακτικές εφαρμογές της συμμετοχικής δημοκρατίας. Εκτιμώ ότι το μόνο που χρειάζεται είναι οι πρακτικές αυτές να αναγνωριστούν ευρέως και να υποστηριχθούν συστηματικά από τους πολίτες.

Για μένα ήταν μεγάλη η ικανοποίηση να μπορώ, μέσω της συνεργασίας μου με τη «Social Activism Αθηνών», να ζω και να αποτυπώνω ταυτόχρονα την ιστορία της εποχής μου. Σκεφτόμουν ότι σε αντίθεση με ότι είχε πει ο Μέτερνιχ κάποτε, ότι δηλαδή «οι άνθρωποι που δημιουργούν ιστορία, δεν έχουν χρόνο να τη γράψουν», εμείς μέσω της σύνταξης άρθρων για επίκαιρα θέματα της εποχής μας, μας δίνεται η δυνατότητα να δημιουργήσουμε και να γράψουμε ιστορία ταυτόχρονα.

Ν.Σ. Κατά μία έννοια λοιπόν, σου δόθηκε η ευκαιρία να νιώσεις συνδιαμορφωτής της ιστορίας.

Α.Π. Πράγματι. Θα ήθελα όμως, να επισημάνω και μια άλλη διάσταση που ανακάλυψα μέσα από την ενασχόλησή μου με τη συμμετοχική δημοκρατία και συγκεκριμένα το γεγονός ότι πρόκειται για ένα από τα πλέον ζωντανά θέματα των ημερών μας, καθώς ο διάλογος που υπάρχει γύρω από αυτήν είναι ευρύς και έντονος. Όσο περισσότερο ασχολούμαι με το θέμα της συμμετοχικής δημοκρατίας τόσο εντονότερα μου αποκαλύπτονται διάφορες διαστάσεις του, τις οποίες θα ήθελα να ερευνήσω σε επόμενα άρθρα μου. Η πρόταση του κ. Τακτικού να δημιουργήσω ένα σχετικό blog στο διαδίκτυο μου έδωσε μία καλή ιδέα για το πως θα μπορούσα να συγκεντρώσω και να οργανώσω καλύτερα το υλικό μου αυτό. Όλο το πλαίσιο συνεργασίας στη «Social Activism» εκτιμώ ότι εμπεριείχε στοιχεία βιωματικής μάθησης, της λογικής του «κάνω και καταλαβαίνω», διαδικασίας που προσωπικά με βοήθησε στην εμπέδωση και την εφαρμογή κάθε νέας γνώσης.  

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να υπογραμμίσω και ένα ακόμα θέμα, μια αντίφαση που με εντυπωσίασε ιδιαίτερα: ενώ σήμερα αναπτύσσεται έντονος διάλογος γύρω από θέματα που ενδιαφέρουν πολύ κόσμο η εξουσία (σε όλα της τα επίπεδα) εξακολουθεί να κωφεύει απέναντι στις κοινωνικές ανάγκες που εκφράζονται και διαδίδονται μεταξύ των πολιτών. Ο διάλογος αυτός γίνεται μόνο στο επίπεδο τοπικών συλλογικοτήτων και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και μέσω του διαδικτύου. Μάλιστα, από ό,τι έχω παρατηρήσει φαίνεται να περιορίζεται σε επιμέρους θέματα.

Χρειάζεται επομένως, ένα «άνοιγμα», μία διεύρυνση αυτού του διαλόγου και αυτό είναι που συμβαίνει τελικά με την εφημερίδα μας. Είναι γεγονός ότι προσπαθεί να επεκτείνει και να συνδέσει το διάλογο σε πανελλαδικό επίπεδο και αυτό το επιτυγχάνει γιατί υπάρχει και το Πανελλήνιο Παρατηρητήριο Οργανώσεων Κοινωνίας Πολιτών, που λειτουργώντας σαν δίκτυο διευρύνει το διάλογο και κοινωνικοποιεί τη γνώση.

Ν.Σ. Θα ήθελα να σταθώ σε ένα ενδιαφέρον σημείο από τα θέματα που υπογράμμισες. Θα έλεγα ότι ο διάλογος που αναπτύσσεται για μια σειρά ζητημάτων, πολλά από τα οποία είναι πράγματι φλέγοντα, μοιάζει περισσότερο με απλή παράθεση σκέψεων. Απουσιάζει σε πολλές περιπτώσεις η αλληλεπίδραση, η ανταλλαγή γνώσεων, ιδεών, εμπειριών, με αποτέλεσμα να παρατηρεί κανείς μια ατέρμονη αποτύπωση σχεδίων και προτάσεων ασύνδετων μεταξύ τους. Θεωρώ ότι το φαινόμενο αυτό αγγίζει σε μεγάλο βαθμό τόσο την πολιτική εξουσία που έχει την κύρια ευθύνη χάραξης ασφαλούς ρότας για τη χώρα, όσο και τις οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών. Είναι γεγονός ότι η παρουσία και η δράση πολλών από τις τελευταίες περιορίζεται σε ορισμένα γενικόλογα κείμενα, ενίοτε μάλιστα ξεπερασμένα από τις οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις, δίχως όραμα και ολοκληρωμένη πρόταση.

Β.Τ. Είναι γεγονός ότι η πλειονότητα των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών δεν έχει μία συνολική ατζέντα των θεμάτων αυτών και λειτουργεί ακτιβιστικά σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο. Για παράδειγμα κάποιες οργανώσεις ασχολούνται αποκλειστικά με τους άστεγους και περιορίζονται σε αυτή τους την προσφορά. Θα έλεγα ότι αντιμετωπίζουν στο βαθμό που μπορούν το αποτέλεσμα και δεν παρεμβαίνουν για να αντιμετωπίσουν τα αίτια της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, κίνηση που συνιστά μία συνολική κοινωνική κριτική. Θα πρέπει όμως, να τις δικαιολογήσουμε γιατί είναι αδύνατο αυτός ο διάλογος να παραχθεί σε τοπικό επίπεδο εάν δεν ενεργοποιηθεί σε περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Η κοινωνική κριτική, ο φιλοσοφικός στοχασμός και η αλληλόδραση γύρω από αυτά τα θέματα απαιτεί μία ευρύτερη κουλτούρα, παιδεία και μια διανόηση που ενεργοποιεί αυτό το στοχασμό. Εδώ βέβαια «μπαίνει» και το ζήτημα του «Νέου Διαφωτισμού» και του «Νέου Κοινωνικού Συμβολαίου», στα οποία έχουμε αναφερθεί σε άλλες δημοσιεύσεις.

Α.Π. Συμπεραίνω λοιπόν, ότι εσείς αναφέρεστε σε μία σύνθεση στοχασμού που προκαλείται από τις επιμέρους δράσεις κοινωνικού ακτιβισμού.

Ν.Σ. Συνεχίζοντας τη σκέψη της Αναστασίας, θα έλεγα ότι προφανώς σε αυτό το εγχείρημα επιχείρησε να συμβάλλει και η εφημερίδα. Είχε μάλιστα ξεχωριστό ενδιαφέρον το γεγονός ότι για τον εμπλουτισμό της ύλης της συνέδραμαν πολλοί νέοι (ως επί το πλείστον) συντάκτες, με ιδιαίτερη θεωρητική κατάρτιση ο καθένας. Οι συναντήσεις για τον προγραμματισμό της ύλης υπήρξαν ένα ξεχωριστό «διαλογικό εργαστήριο» όπου όλοι μας αντιμετωπίζαμε ίδια θέματα από διαφορετικές αφετηρίες και κατά συνέπεια αναδεικνύαμε και διαφορετικές οπτικές τους.

Β.Τ. Ακριβώς. Γι’ αυτό οι αναγνώστες μας θα παρατηρήσουν ότι για τα ίδια θέματα γράφουν διαφορετικοί συντάκτες αντιμετωπίζοντάς τα από διαφορετικές σκοπιές. Για παράδειγμα, κάνοντας το στοχαστικό περίπατο στο Πεδίον του Άρεως διαπιστώσαμε ότι υπάρχουν υλικοί και ανθρώπινοι πόροι αναξιοποίητοι. Ο πολίτης ασφυκτιά μέσα στην πόλη ενώ έχει δίπλα του ένα σημαντικό Πάρκο και δεν έχει ούτε τη διάθεση, ούτε την πρόκληση να το επισκεφθεί να κάνει ένα περίπατο, να απολαύσει τον αττικό ουρανό, τη φύση και όλα του τα καλά.

Ν.Σ. Με αφορμή το συγκεκριμένο περίπατο δημοσιεύτηκαν πολλά διαφορετικά κείμενα που εκτείνονταν από την αφήγηση της ιστορίας του χώρου μέχρι την καταγραφή ολοκληρωμένων προτάσεων για τη βέλτιστη αξιοποίησή του.

«Αιχμάλωτοι στις φούσκες και τα ντουβάρια της Αττικής»

Α.Π. Κύριε Τακτικέ, αναφέρεστε συχνά στην κοινωνική αλλοτρίωση. Μόλις πριν λίγο εστιάσατε στο Πεδίο του Άρεως που οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της Αθήνας δεν το απολαμβάνουν όσο θα μπορούσαν. Τί συμβαίνει λοιπόν γιατί έχουμε αλλοτριωθεί; Φταίει η τηλεόραση; Τα reality show που μας έχουν κατακλύσει; Και γιατί οι πολίτες δεν μπορούν να κάνουν το δικό τους «δημιουργικό reality»;

Ν.Σ. Με τον όρο «δημιουργικό reality» τί μπορεί να εννοούμε; Ποιο το περιεχόμενο και οι σκοποί του;

Α.Π. Πιστεύω ότι όταν λέμε «δημιουργικό reality» εννοούμε όλες εκείνες τις δράσεις που έχουν στον πυρήνα τους τον ενεργό πολίτη, ο οποίος συμμετέχει στη δημιουργία της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας που τον αφορά. Η δημοσιογραφία πολιτών, ο κοινωνικός ακτιβισμός και οι πρωτοβουλίες κοινωνικής οικονομίας δίνουν ενεργό ρόλο στον πολίτη, τον μετατρέπουν σε πρωταγωνιστή, τον βγάζουν από την απαθή θέση του θεατή των γεγονότων, του παθητικού αποδέκτη όλων των δεινών της εποχής μας.

Β.Τ. Εγώ για όλο αυτό θα έδινα τον τίτλο «Αιχμάλωτοι στις φούσκες και τα ντουβάρια της Αττικής». Η κοινωνική αλλοτρίωση δεν είναι ανεξάρτητη από την οικονομική αλλοτρίωση, που συνοψίζεται σε ορισμένα φαινόμενα όπως η φούσκα των ακινήτων: η υπερτίμηση δηλαδή, ορισμένων υλικών αξιών πάνω στις οποίες έγινε ο μεγάλος τζόγος και το οικονομικό παιχνίδι, με έπαθλο τελικά για τον πολίτη ένα ακίνητο που πολλές φορές είναι χρεωμένο στις τράπεζες. Όλα αυτά τα προβλήματα έχουν εγκλωβίσει τον πολίτη μέσα σε ένα ακίνητο και είτε δεν υπάρχει δημιουργική διαχείριση ελεύθερου χρόνου είτε έχει κατακτηθεί αυτός ο χρόνος από την τηλεόραση.

Όλα αυτά τα ζητήματα δεν αρκεί να αποτυπώσουμε θεωρητικά αλλά πρέπει να βιώσουμε μία διαφορετική εμπειρία μέσα από την αλληλέγγυα οικονομία για να ανακαλύψουμε ένα δημιουργικότερο τρόπο ζωής. Χρειαζόμαστε επομένως, επειγόντως διάλογο για την κοινωνία την οποία ζούμε, για την ιστορία μας και ένα όραμα που να μας βγάζει από αυτή την κατάσταση. Και το όραμα αυτό είναι η οριζόντια επικοινωνία και ο διάλογος όλων των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών για τον πολιτισμό, το περιβάλλον την κοινωνική αλληλεγγύη, την αντιμετώπιση της φτώχειας κλπ.

Α.Π. Αισθάνεστε ότι μοιράζεστε αυτό το όραμα με τις υπόλοιπες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών;

Β.Τ. Καταρχήν θέλω να επισημάνω ότι βγαίνουμε από μία εποχή που οι άνθρωποι δύσκολα μοιράζονται οράματα καθώς ζήσαμε πρόσφατα την κατάρρευση των κυρίαρχων ιδεολογιών ή των κυρίαρχων ιδεολογημάτων του κρατισμού και του νεοφιλελευθερισμού. Παρά ταύτα, από την μέχρι σήμερα δράση μου είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι υπάρχει μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων που ενδιαφέρονται να ακούσουν για ένα νέο όραμα, ιδέες, έναν άλλο λόγο που έχει σχέση με τη συμμετοχική δημοκρατία, τη συλλογική δημιουργία, που είναι πέραν του κράτους και της αγοράς.

Ν.Σ. Αισθάνεστε ότι καταφέρατε να μοιραστείτε το όραμά σας με τους ωφελούμενους του Προγράμματος και συντάκτες της εφημερίδας;

Β.Τ. Εκτιμώ ότι αυτό ακριβώς κάνουμε όταν αναπτύσσουμε το διάλογο μεταξύ όλων των συντακτών με σκοπό να αναδείξουμε τη δική τους εμπειρία και τη δική τους οπτική σε όσα διαδραματίζονται γύρω από την ηλεκτρονική μας έκδοση. Θέλουμε τη δική τους καταγραφή σε σχέση με τους πολίτες που επικοινωνούν μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα.

Ν.Σ. Έχετε αποτιμήσει τη σημασία όλης αυτής της διαδικασίας;

Β.Τ. Η σημασία αυτής της διαδικασίας φαίνεται από την ανταπόκριση του διαλόγου και την προσωπική αφήγηση με την οποία ο καθένας προσεγγίζει τα πράγματα. Ο κάθε συντάκτης μας γίνεται αφετηρία διαλόγου. Ο κάθε συντάκτης μας εμπλουτίζει το προσωπικό του προφίλ στο facebook με ιδέες και καλές πρακτικές, ανακαλύπτει μόνος του την αλληλεπίδραση αυτών των ιδεών και του οράματος που διαπνέει την εφημερίδα μας και τη δημοσιογραφία πολιτών.

 Διάλογος και Δημοσιογραφία Πολιτών

Ν.Σ. Πράγματι όταν έγραφα τη συνέντευξη «Ο πολίτης-φιλόσοφος» δεν περίμενα τέτοια ανταπόκριση. Η ανταπόκριση των αναγνωστών – χρηστών του διαδικτύου αφενός με εξέπληξε ευχάριστα, αφετέρου στάθηκε αφορμή για γεννηθούν νέα ερωτήματα. Ενώ οι πολίτες έχουν ανάγκη το διάλογο κι ενώ υπάρχουν τα διαθέσιμα εργαλεία και μέσα για τη διεξαγωγή του, σε πολλές περιπτώσεις τον αγνοούν. Ενώ ακόμα χειρότερα, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, οι πολιτικοί ηγέτες των χωρών σε κεντρικό, περιφερειακό, ακόμα και τοπικό επίπεδο, μοιάζουν να αδιαφορούν για τη σημασία του.

Α.Π. Εμένα πάντως εξακολουθεί να με προβληματίζει το γεγονός ότι ενώ οι πολίτες μπορούν να αντιληφθούν τη σημασία της συμμετοχικής δημοκρατίας και της κοινωνικής οικονομίας το πολιτικό σύστημα αγνοεί επιδεικτικά αυτές τις πλευρές της κοινωνικής και πολιτικής μας ζωής. Η κρίση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας δεν είναι μία απλή διαπίστωση είναι μία πραγματικότητα που αποτυπώνεται στην καθημερινότητα του πολίτη. Η βούληση του λαού παραγκωνίζεται μπροστά στο δρόμο που χαράσσουν, για λογαριασμό του λαού, οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι του. Η νέα πνοή που φέρουν οι Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών προβάλλοντας τη γενική βούληση και τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας δημιουργεί έναν άνεμο αισιοδοξίας και ένα πλαίσιο για την ανάπτυξη και την ευόδωση της οριζόντιας επικοινωνίας και του διαλόγου.

Β.Τ. Παρά ταύτα, επιχειρείται από πολλούς η αποσιώπηση των παραμέτρων που μόλις ανέφερες. Είναι γεγονός ότι υπάρχει μια ευρύτατη προσπάθεια ανάδειξης μονάχα σκανδαλωδών δράσεων ορισμένων Μη Κυβερνητικών, Μη Κερδοσκοπικών Οργανώσεων (ΜΚΟ) καλλιεργώντας κατ’ αυτό τον τρόπο μια αρνητική εικόνα συνολικά για τις Οργανώσεις.

Ν.Σ. Η αλήθεια είναι ότι αν επιχειρήσει να αναζητήσει κανείς θετικές σκέψεις, προτάσεις και μηνύματα στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ), μάλλον θα εγκαταλείψει την προσπάθεια αποκαρδιωμένος. Σκάνδαλα, οικονομική κρίση, αυξανόμενοι δείκτες για ελλείμματα, ανεργία, πληθωρισμό, τιμές, δεν αφήνουν περιθώρια στον πολίτη να χαμογελάσει. Ωστόσο, στην (ελληνική και ευρωπαϊκή) κοινωνία παρατηρούνται και ορισμένες καλές σκέψεις και πρακτικές. Υπάρχουν προτάσεις και εφαρμογές που μπορούν να συμβάλλουν στην ανατροπή της καλλιεργούμενης μιζέριας και απαισιοδοξίας από τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης. Προς αυτή την κατεύθυνση προσπάθησε να κινηθεί και η «Social Activism Αθηνών». Πρέπει να ομολογήσω ότι αυτό το εγχείρημα δεν υπήρξε εύκολο και προσωπικά είχα επιφυλάξεις για την επιτυχία του. Η συνέχειά του όμως στο πλαίσιο της δημοσιογραφίας πολιτών ίσως φανερώνει ένα φωτεινό μονοπάτι.

Α.Π. Εγώ αυτό άρχισα να το βλέπω πιο ξεκάθαρα από την εκδήλωση που έγινε στο ξενοδοχείο Hilton, όπου παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το έργο που γίνεται στις δύο ηλεκτρονικές μας εφημερίδες («Social Activism Αθηνών» και «Οίκοpress»). Η εκδήλωση - παρουσίαση που επικεντρώθηκε στη σημασία της δημοσιογραφίας πολιτών με βοήθησε να διαπιστώσω, μέσα από τη συζήτηση που έγινε μεταξύ των παρευρισκομένων, ότι η δημοσιογραφία πολιτών αποτελεί όντως ένα φωτεινό μονοπάτι για κάθε σκεπτόμενο και ενεργό πολίτη και μία πραγματικότητα που έχει ήδη δρομολογηθεί.

Η δημοσιογραφία πολιτών, όπως επισημαίνεται και στο άρθρο «Δημοσιογραφία πολιτών. Ιδέες από το μέλλον» σημαίνει συμμετοχή, συνδέεται με τη συμμετοχική δημοκρατία και τις αξίες της, αποτελεί το πιο κατάλληλο εργαλείο επικοινωνίας, το οποίο ενισχύει τα κινήματα πολιτών και τον κοινωνικό ακτιβισμό. Η δημοσιογραφία πολιτών ενισχύει το διάλογο και υποστηρίζει τον πλουραλισμό της έκφρασης αποτυπώνοντας αυτό που επιδιώκει ο «Νέος Διαφωτισμός», τη σύνθεση δηλαδή της γνώσης και των πληροφοριών. Η διάδοση του «Νέου Διαφωτισμού» επιτυγχάνεται όχι μέσα από τη χρήση του διαδικτύου, αυτό είναι το μέσο, αλλά μέσα από συνεργατικές διαδικασίες, μέσα από την ατομική και συλλογική επεξεργασία της πληροφορίας και τη διαρκή σύνθεση και την έξυπνη διαχείριση της γνώσης.

Γ.Κ. Έχοντας σπουδάσει «Επικοινωνία και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης», διαπίστωσα ότι εμείς σαν νέοι δημοσιογράφοι έχουμε ευκαιρίες να αυτονομούμαστε μέσω του διαδικτύου. Το διαδίκτυο και η δημοσιογραφία πολιτών μπορούν να προσφέρουν νέες επαγγελματικές διόδους για άνεργους δημοσιογράφους. Εστιάζοντας δε, στην έξυπνη διαχείριση της γνώσης που μόλις ανέφερε η Αναστασία, θα ήθελα να επισημάνω ότι η εκπαιδευτική διαδικασία μέσω workshops που αξιοποιήσαμε και εμείς στην εφημερίδα και που μας παραπέμπει στην «Αρχαία Ελλάδα», στην πόλη – σχολείο, στα συμπόσια και σε σωκρατικούς διαλόγους, μας βοηθά να διαπιστώσουμε πόσο αποτελεσματικοί μπορεί να είναι αυτοί οι διάλογοι.

Ν.Σ. Το κίνημα του διαλόγου και της ανταλλαγής απόψεων προφανώς έχει εξαιρετικά θετικά σημεία για ανάδειξη. Όμως συχνά η πραγματικότητα μας προσγειώνει απότομα απαιτώντας δράσεις. Παθογένειες, διαφθορά, υποκρισία, αδιαφάνεια. Μπορεί αυτό το κίνημα να φέρει την αλλαγή;

Β.Τ. Ναι, στο βαθμό που υπηρετεί την ανάπτυξη των κοινωνικών κινημάτων (π.χ. καταναλωτικό, οικολογικό, κατά της φτώχειας). Όσο αυτός ο διάλογος υπηρετεί τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας, διευρύνεται αποκτάει διαρκώς προστιθέμενη αξία. Βεβαίως χρειάζεται επινοήσεις, δραστικότερες από εκείνες που καθημερινά κατασκευάζουν τα επιτελεία των διαπλεκόμενων με τα μεγάλα συμφέροντα ΜΜΕ. Χρειάζεται δηλαδή, και από τη μεριά των πολιτών μία έξυπνη διαχείριση της γνώσης. Το διαδίκτυο είναι ο μεγάλος τους σύμμαχος και έχει απεριόριστες δυνατότητες που μπορούν να εκμεταλλευτούν.

Γ.Κ. Προσωπικά, η ενασχόλησή μου με το θεματικό άξονα των social media στο πλαίσιο της εφημερίδας μου επέτρεψε να ανακαλύψω τις πράγματι, απεριόριστες δυνατότητες του διαδικτύου στον τομέα της εκπαίδευσης, της αναζήτησης εργασίας, του πολιτισμού και συνολικά της επικοινωνίας. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι η δύναμη των social media άρχισε να γίνεται αντικείμενο πολλαπλών συζητήσεων, σε διεθνές επίπεδο, ύστερα από την πληθώρα των κοινωνικοπολιτικών και ανθρωπιστικών κινημάτων, που γεννήθηκαν μέσα από το Διαδίκτυο.

Α.Π. Προσωπικά και εγώ ανακάλυψα μέσω του διαδικτύου πολλές καινοτόμες πρωτοβουλίες για διάφορα θέματα και ειδικά για τη συμμετοχική δημοκρατία σε όλο τον κόσμο. Για παράδειγμα γνώρισα λεπτομέρειες για τον τρόπο που λειτουργεί η δημοκρατία στην Ελβετία, για τα μοντέλα δημοκρατίας στη Λατινική Αμερική και βρήκα οργανώσεις που έχουν συσταθεί με σκοπό τη διάδοση και την υποστήριξη της συμμετοχικής δημοκρατίας.

Β.Τ. Μέσω του διαδικτύου οι άνθρωποι ανταλλάσσουν γνώσεις. Γνώσεις που προϋποθέτουν στοχασμό και μία αίσθηση του «μοιράζομαι». Είναι διαφορετικό το να γράφεις ανέκδοτα στο Facebook και διαφορετικό το να ανταλλάσσεις πληροφορίες, γνώσεις, εμπειρίες, καλές πρακτικές μέσω του διαδικτύου. Επομένως το μεγάλο ζητούμενο δεν είναι η κοινωνικοποίηση του μέσου και της τεχνολογίας, που σε μεγάλο βαθμό μπορεί να θεωρείται σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο κεκτημένη, αλλά η κοινωνικοποίηση της γνώσης.